Heb jij je lijkkist al thuis?

Een nogal confronterende gedachte

Wie wil iedere dag de lijkkist zien waar je straks in begraven of gecremeerd wordt? Nogal confronterend – maar mensen verschillen! Sommigen van ons troffen al de nodige voorbereidingen voor hun dood: eigen uitvaart voorbereid, de kist wacht al thuis op ze, over de bank ligt hun lijkwade en het grafmonument is al geplaatst. 

Interviews en foto’s

Saskia Aukema – documentaire fotografe – interviewde en fotografeerde een aantal mensen die dit al geregeld hebben. Het werd een bijzondere serie foto’s en interviews met een expositie in het Amsterdamse uitvaartmuseum Totzover.

Uitzet met doodshemden

Vroeger was het in Nederland gebruikelijk dat je doodskleed al in je uitzet zat:  een wit katoenen doodshemd.  Ja soms werd het zelfs als een huwelijksgift cadeau gedaan. Dat is nu niet meer voor te stellen. En ieder jaar weer werd het ongebruikte lijkhemd opnieuw gewassen en netjes gestreken. Een destijds standaard huishoudelijk klusje dat tegelijk herinnerde aan je eigen sterven en vergankelijkheid.

 “Sorry hoor maar ik heb niet zoveel met de dood..”

Tegenwoordig daarentegen proberen we de dood en de gedachte daar aan zo lang mogelijk buiten de deur te houden. We vieren liever het leven en de jeugd en ontkennen we het ouder worden en onze sterfelijkheid. Of zoals iemand onlangs zei ““Sorry hoor maar ik heb niet zoveel met de dood..””

Het denken aan onze eigen vergankelijkheid, het ouder worden en de afnemende vitaliteit en gezondheid vermijden we liever. We geloven dat we jong, vitaal en aantrekkelijk kunnen blijven tot op hoge leeftijd, liefst tot aan ons sterven. We leven liefst in ontkenning.

Veranderingen

Toch lijkt dit te veranderen: Nieuw-Zeeland zijn inmiddels de eerste kistclubs ontstaan waarvan de leden hun eigen kist bouwen en wedijveren om de mooiste creatie. Het Japanse gebruik om de eigen kist eerst zelf te testen, proef te liggen, komt nu ook langzaam op in Nederland.

Beter voorbereid

Nederlandse uitvaartbegeleiders bieden vrijblijvend aan om voor het overlijden alvast onze uitvaartwensen vast te leggen. Zo kunnen straks de nabestaanden een uitvaart organiseren die overeenkomstig de wensen van de overledene zijn. En ook is het denken over een eigen grafmonumenten tegenwoordig bespreekbaar. Zo is een familiegraf op de bekende begraafplaats Zorgvlied bij Amsterdam al bij leven besteld. Het is al een tijdje geleden geplaatst en het graf is gelukkig nog steeds leeg.

Expositie in uitvaartmuseum

Het museum Totzover organiseerde de expositie “De Kist al in huis” met foto’s en verhalen van Saskia Aukema. Zie de expositie “De Kist al in huis” online

Alle mensen uit deze tentoonstelling vieren en omhelzen het leven, toch negeren zij de dood niet. In plaats daarvan nemen is het denken en omgaan met de dood een belangrijk deel van hun dagelijks leven geworden.

Fotografe Saskia Aukema

Saskia Aukema is een Nederlandse journalist en fotografe. Aukema houdt van ‘slow journalism’. Ze behandelt graag mooie gevoelige onderwerpen die zich geleidelijk ontvouwen. Vaak gaat het over de invloed van bepaalde beslissingen in het leven op de  identiteit. Ze kreeg bekendheid met haar publicaties en fotoreeksen. Aukema trok veel belangstelling met Bekeerd (2014) en Veiled (2017)

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok.  Jeroen is beeldhouwer en ontwerpt behalve grafkunst ook RVS sculpturen en kunst in opdracht. Gestileerde moderne kunstwerken die een opvallend lichte en positieve uitstraling hebben. Het ontwerpen van grafmonumenten in samenspraak met nabestaanden is een belangrijk onderdeel van zijn werk, dat meestal meer betekenis heeft voor mensen dan een “gewoon” kunstwerk.